Boxtel de lusten en Sint-Michielsgestel de lasten

Gemeente Boxtel is de drijvende kracht achter het voornemen om windturbines te plaatsen in het Wilhelminapark. Voor de uitvoerbaarheid van het plan is samenwerking met gemeente Sint-Michielsgestel en Vught noodzakelijk waardoor er ook turbines zijn voorzien in het beekdal van de Essche Stroom. Op 22 september 2020 (1) heeft de gemeenteraad Boxtel de visie zonne- en windenergie vastgesteld. De gemeente Boxtel heeft de raad laten besluiten om enkel locatie Wilhelminapark en omgeving verder te onderzoeken.

Maar waarom is Boxtel de drijvende kracht om juist in het Wilhelminapark en omgeving windturbines te plaatsen?

Het is belangrijk om te weten dat sinds enkele jaren dezelfde ambtenaren werken voor gemeente Boxtel en gemeente Sint-Michielsgestel. Onder de naam “Mijn Gemeente Dichtbij” is er een zogenaamde ambtelijke fusie tot stand gekomen. In de praktijk betekent dit dat dezelfde mensen aan de schrijftafel zitten voor het duurzaamheidsdossier voor beide gemeentes. Hier wringt de schoen. Gemeente Boxtel heeft namelijk de onnavolgbare en onuitvoerbare ambitie om al in 2030 klimaat neutraal te leven in gemeente Boxtel. Onnavolgbaar omdat wereldwijd leiders zich inspannen om de klimaatdoelen te behalen in 2050. Om twintig jaar eerder dan de rest van de wereld dit te behalen, zonder substantieel budget, zou een ongekende intelligente oplossing van gemeente Boxtel vereisen. We hebben hiervan nog geen integraal plan kunnen ontdekken. Sterker nog: uit de begroting van 2019, 2020 en 2021 blijkt dat gemeente Boxtel zelf nagenoeg geen euro investeert in het verduurzamen van de eigen overheidsgebouwen. Kleine correctie: er liggen een aantal zonnepanelen op de gemeentewerf.

Uit de begroting van 2019, 2020 en 2021 blijkt dat gemeente Boxtel zelf nagenoeg geen euro investeert in het verduurzamen van de eigen overheidsgebouwen.

Waarom investeert gemeente Boxtel zelf niet in verduurzaming van overheids- en maatschappelijke gebouwen? Het antwoord is simpel: dat zouden ze waarschijnlijk best willen, maar hiervoor is geen budget beschikbaar. Gemeente Boxtel heeft te nauwer nood dit jaar onder toezichtstelling uit kunnen komen. Zij kampen met een niet sluitende begroting en zoeken naar oplossingen om niet failliet te gaan (lees het equivalent van een faillissement voor gemeenten namelijk onder toezichtplaatsing van de staat bij financiële problemen). Dit maakt hen kwetsbaar voor mooie beloftes en douceurtjes van energiemaatschappijen.

Gemeenten met financiële problemen zoals Boxtel, zijn kwetsbaar voor mooie beloftes en douceurtjes van energiemaatschappijen.

De (vaak buitenlandse) energiemaatschappijen zoals Vattenfall maken ongeveer € 300.000,- winst per jaar op een windmolen. Voor de plaatsing en exploitatie ontvangen zij subsidie (die betaald wordt ons belastinggeld, dus door burgers); de winst is voor hen. Daarom lopen de energiemaatschappijen de deur plat bij de gemeenten ( gemeente Boxtel “we zitten wekelijks om de tafel met energiemaatschappijen en die willen door” - zie blog winstbejag). Het uitgeven van vergunningen aan energiemaatschappijen om windparken te plaatsen is lucratief voor een gemeente. Zij dragen zelf geen risico voor de kosten van de bouw en aanleg (wat dat is gesubsidieerd) maar ontvangen wel inkomsten voor de bouw van windturbines, namelijk leges (gemeentelijke belastingen) voor de aanleg van deze industriële bouw werken en OZB-belasting (een windturbine is immers een onroerende zaak/gebouw zijnde). Gemeente Boxtel ziet in het windpark een plan om ca. € 600.000,- op te halen en zo een deel van hun begrotingstekort te dichten.

Energiemaatschappijen behalen een winst van ca. € 300.000,- per jaar per windmolen en keren aan gedupeerde omwonenden van een windpark een schadevergoeding uit, van ca. € 2.000,-euro per jaar voor de vernieling van hun leefomgeving.

Energiemaatschappijen keren aan gedupeerde omwonenden van een windpark een schadevergoeding uit van ca. € 2.000,-euro per jaar voor het verlies aan waarde van de woningen, geluidsoverlast, hinder van de aanleg, vernieling van de leefomgeving en gezondheidsrisico’s. Dit blijkt uit berekeningen en de uitbetaling aan omwonenden bij reeds gerealiseerde windparken.

Energiemaatschappijen verleiden (vooral armlastige) gemeentes door hen allerlei voordeeltjes in het verschiet te stellen, zoals een klein bedrag voor een “duurzaam” project van 5 -10% van de jaarlijkse winst. Dit noemt men “het verdelen van de lusten en lasten van een windpark”. Een lucratieve handel, zolang de subsidiestroom in tact blijf (SDE+ van 2020 en SDE++ subsidie van 2021). En daar dreigt het mis te gaan...

Een lucratieve handel, zolang de subsidiestroom in tact blijf (SDE+ van 2020 en SDE++ subsidie van 2021). En daar dreigt het mis te gaan.

Want: hoe krijg je die SDE ++ subsidie in 2021? Dat is immers een randvoorwaarde. Zonder subsidie bouwt niemand windmolens van minimaal € 3.000.000,- per molen, exclusief transport- en opslagkosten. Van de subsidie bekostigende energiemaatschappijen de aanleg van hun windparken. Dit kost ieder huishouden in Nederland ca. € 2.500,- tot € 5.000,- aan belastinggeld dat hier naar toe gaat.

Er zijn meerdere voorwaarden om SDE++ subsidie te krijgen, maar de belangrijkste reden in deze context: je hebt een verklaring nodig dat het netwerk de energie aan kan qua "terug leveren". M.a.w. het energienetwerk (van Enexis in Noord-Brabant) moet de opgewekte energie van de windparken kunnen opnemen en opslaan. Zonder dit certificaat geen subsidiekans.

Je hebt een verklaring nodig dat het netwerk de energie aan kan, anders geen subsidie. Gemeente Boxtel heeft congestie (overvol netwerk), dus geen subsidiekans.

Gemeente Boxtel kampt met een te vol netwerk: er is congestie. Dit betekent dat er geen energie teruggegeven kan worden aan het netwerk. Dus heeft opwekking geen zin. Dus krijgen ze geen subsidie (zie bovenstaande kaart ). Zij kennen dit probleem en overleggen al langere tijd over een uitweg samen met Enexis: resultaat: pas vanaf 2027 is er zicht op verruiming van het netwerk. Wat nu? De gemeente Boxtel geeft letterlijk aan “als we het zelf niet kunnen, dan is er nog een andere ontsnappingsroute.... Gemeente Sint-Michielsgestel en Vught hebben nog welruimte in hun netwerk”. Gemeente Meierijstad is realistisch

en maakt een pas op de plaats met grootschalige energieopwekking. Het heeft geen zin als het netwerk vol zit.

Als gemeente Boxtel het zelf niet kan, dan is er nog een andere ontsnappingsroute. Gemeente Sint-Michielsgestel en Vught hebben nog wel ruimte in hun netwerk.

De door begrotingstekorten gedreven drijfveren lees je ook terug in de reactie van de ambtenaren (zie de nota van inspraakreacties op de inspraakreacties: Sint-Michielsgestel heeft ruimte in het netwerk). Een plan is geboren. Samenwerken met de drie buurgemeenten! Dit is ook een logische verklaring voor de drang om alleen het Wilhelminapark en omgeving aan te wijzen voor gemeente Boxtel als “geschikt”. Iedereen die zich erin verdiept ziet meteen dat landgoed Wilhelminapark een oud cultuurlandschap is met akkers, weilanden en oud gemengd bos, ingeklemd tussen twee beekdalen. Het is dus geen grootschalig, industrieel landschap wat gemeente Boxtel de gemeenteraad van Sint-Michielsgestel en Vught wil doen geloven.

Er is een belang waarom Boxtel het Wilhelminapark als enige geschikte locatie aan wil wijzen, ondanks de landelijke norm om cultuurlandschap aangrenzend aan beekdalen te ontzien.

De locatiekeuze is in strijd met de landschappelijke kaders van de RES. Dat is ook de onderliggende reden waarom o.a. natuurorganisaties als Brabants Landschap, Natuurmonumenten, Brabantse Milieufederatie en natuurgroep Gestel oproepen om af te zien van deze locatiekeuze. Maar er is dus een belang waarom Boxtel deze locatie als enige geschikte locatie aan wil wijzen. Er zijn immers meerdere technisch geschikte locaties in Boxtel, maar die worden op ruimtelijke afwegingen al afgeschreven. Of zou het kunnen zijn omdat deze niet in de buurt liggen van de buurgemeentes met ruimte in het netwerk? Of omdat hier meer weerstand vanuit Boxtels burgers te verwachten is?

Is dit nu zo erg? Ja. Behalve dat we worden gefopt over de echte onderliggende intenties van gemeente Boxtel, is dit plan zeer kwalijk voor gemeente Sint-Michielsgestel en wel hierom:

1) De negatieve impact van de locatiekeuze om windturbines te plaatsen in het Wilhelminapark heeft het grootste nadelige effect voor Sint-Michielsgestel. Gemeente Boxtel is dan in naam de gemeente waar Wilhelminapark toe behoort, feitelijk is het landgoed het aangezicht, entree en de aanrijroute van gemeente Sint-Michielsgestel. Het is hiermee een voorbeeld van de klassieke truc om net aan de gemeentegrens windturbines te plaatsen waar een ander last van heeft en jij de lust.

2) Voor de uitvoerbaarheid van het plan – welke vereist dat het minimaal aantal turbines 3 tot 5 is maakt dat er ook 1 of meerdere turbines zouden moeten verrijzen in het beekdal Essche Stroom.

3) De ontwikkeling van het windpark neemt alle nog beschikbare capaciteit van het energienetwerk van Sint-Michielsgestel in. Dit betekent dat voor alle andere initiatieven van zon-op-dak of andere energieopwekking van inwoners en bedrijven van Sint-Michielsgestel straks geen ruimte meer is. Ook hier zal na het windpark het netwerk “vol” zitten. We worden dus beconcurreerd door gemeente Boxtel en de buitenlandse energiemaatschappijen, om zelf als gemeente Sint-Michielsgestel te verduurzamen.

4) Het merendeel van de opbrengsten van windmolens in het Wilhelminapark (leges OZB en douceurtjes) gaan naar gemeente Boxtel. Het Wilhelminapark is immers grondgebied gemeente Boxtel.

De rekening wordt letterlijk en figuurlijk bij de inwoners van gemeente Sint-Michielsgestel neergelegd.

Samengevat: Ja, de wens van Boxtel om in het Wilhelminapark windturbines te plaatsen is zeer schadelijk voor Sint-Michielsgestel. De rekening wordt letterlijk en figuurlijk bij de inwoners van gemeente Sint-Michielsgestel neergelegd. Want een uitbreiding van het netwerk brengt Enexis in rekening bij... de consument, via de energienota van de energieleverancier (die belast dit door). Dus iedereen blij, behalve wij.

[1] Zie besluitenlijst raad – agendapunt 9